VTS New Delhi & Udaipur 2022: Một ngày đi tù ở Ấn Độ.

Tại thành phố Udaipur nhóm tụi mình được dẫn đi tham quan một Nhà Tù ở đây, đồng thời xem cách họ thử nghiệm đưa giáo dục tự định hướng (self-directed) vào chốn tối tăm nhất này, nơi nỗi sợ lên cực độ mà chúng ta có thể tưởng tượng ra.

Trước kia mình chưa bao giờ quan tâm nhiều tới Ấn Độ, cho đến khi tình cờ xem được một bộ phim về áp dụng thực hành thiền Vipassana trong nhà tù ở Ấn Độ. Lúc ấy trong mình khởi lên một ý nghĩ về vấn đề sự phân cực nghiêm trọng trong môi trường sống, con người ở quốc gia châu Á này; và cách mà người ta đang nỗ lực hàn gắn và chữa lành.

Giống như mọi nhà tù khác, mình không được quay phim và chụp ảnh ở đây. Sau khi qua mấy lớp an ninh và không được mang theo bất cứ thứ gì ngoại trừ passport, vượt qua những quản ngục cầm AK gắn lưỡi lê và tiếp đó là nói chuyện với Giám đốc nhà tù. Tụi mình được dẫn vào xuyên qua những bức tường dày và cao trên 10m của trại giam...

Trong khuôn viên nhà tù có những ngôi đền nhỏ của Hindu để phạm nhân cầu nguyện, có xưởng làm bánh và nấu ăn, có xưởng dệt may để tù nhân làm việc theo đặt hàng của chính phủ. Đây là một nỗ lực của chính phủ để giảm bớt bạo lực và giúp phạm nhân cảm thấy có ích.

Sau đó, tụi mình được tham quan những khu vườn nhỏ do đội ngũ thực hiện dự án Jail University động viên các phạm nhân thực hiện. Trong đó mình đặc biệt chú ý 2 khu vườn có sự điều hành bởi 2 phạm nhân giết người, được phân vào khu biệt giam an ninh cao. Nhìn khu vườn được chăm sóc cẩn thận và xanh tươi, mình có thể hiểu được lời tâm sự của họ rằng "khi trồng cây và làm vườn, tôi cảm thấy tốt hơn rất nhiều. Trước đây không khí của nhà tù rất nặng nề, bây giờ tôi trồng rất nhiều hoa và hi vọng mọi người có thể cảm thấy sự bình yên ở đây".

Vừa nói ông vừa chỉ vào một cái cây và nói "nhìn kìa, đó là một đoá hoa Hướng Dương nở trong nhà tù" bên cạnh nó là một bức tường cao, sơn màu vàng loang lổ, đằng trên có rào thép gai và những chú bồ câu đang đậu.

Tiếp đó tụi mình được dẫn đi tham quan toàn bộ trại giam, quản ngục và các giáo viên của dự án Jail University dặn tụi mình phải đi sát với nhau. Ở đây có khoảng 1500 phạm nhân, đi đến đâu thì mình cũng chắp tay chào "Namate" và được họ chào lại, nếu không phải vì có sự hiện diện của các quản ngục lúc nào cũng rất nghiêm túc và các bức tường cao. Một giây phút mình đã tưởng rằng đây là kí túc xá nam của một trường Đại học chứ không phải là một nơi tập trung những tội phạm nguy hiểm nhất thành phố.

Thật là khó để mô tả hết sự ngạc nhiên của mình dành cho không gian học tập ở đây. Mọi thứ rất sáng sủa, dự án Jail University hỗ trợ phạm nhân vẽ những bức tranh tường rất đẹp, họ có một phòng chơi nhạc đủ dụng cụ và cực kì sạch sẽ. Sau khi tháo giày thì tụi mình được mời vào phòng nhạc để nghe các "ban nhạc" ở đây chơi những bản nhạc và dance.

Mình đã nổi da gà khi nghe lại bản "Give me a Sunshine" phiên bản tiếng Hindu mà mình cực thích khi xem phim "3 chàng ngốc".

Khi nhìn khuôn mặt của họ, mình đã cảm nhận được sự chắc chắn của hạnh phúc, kết quả của việc đưa giáo dục và tình thương, âm nhạc và thi ca vào nhà tù. Mình khá chắc chắn vì điều đó, mặc dầu có lẽ không phải lúc nào cũng vậy, và phạm nhân không ai cũng giống như nhau. Sự hạnh phúc này, như tất cả chúng ta đều hiểu, không phải ai cũng có thể chạm tới, kể cả những người tự do bên ngoài trại giam giống chúng ta, và có rất nhiều "điều kiện để hạnh phúc".

Một anh phạm nhân còn nói "tôi cảm nhận được tự do và hạnh phúc khi ở đây, tôi đã chưa từng được học bất cứ thứ âm nhạc nào ở ngoài kia. Nhưng tại đây tôi có thể học được và chia sẻ nó với tất cả mọi người".

Để đáp lại tình cảm của các anh ở đây, một chị trong đoàn mình đã đứng lên hát những điệu ru con mang âm hưởng Việt Nam, tất cả mọi người trong khán phòng đều rất xúc động và vỗ tay nồng nhiệt.

Lúc ra về mình cúi chào anh cảnh sát quản ngục và cảm ơn vì công việc của anh tại đây, mình thực sự cảm ơn vì thấy anh đã đi loạn quanh đảm bảo an ninh, đã cười, đã nói chuyện với phạm nhân dù rằng vẫn rất nghiêm túc. Đoạn đường về anh ấy có hái cho mình một đoá hoa râm bụt tặng mình, đoá hoa được trồng bởi đôi bàn tay của người phạm nhân ở trong khu biệt giam với mức độ an ninh cao nhất. Khu vườn rất đẹp và xanh tốt, xen lẫn những tảng đá như là một mô hình bonsai lớn.

Khung cảnh này rất ý nghĩa với mình và có lẽ sẽ mang cho mình cảm xúc đặc biệt trên hành trình sắp tới.

Mình cài đoá hoa trên tóc và sau đó trên cúc áo giữa ngực, mọi người nhìn mình cười lớn thành tiếng và bảo mình thật...bê đê

Mình và đồng đội ở Midori làm cà phê hữu cơ và farmstay ở Vietnam, nhưng cũng là làm một dự án xã hội hỗ trợ sinh kế ở nông thôn. Trong đoàn mình cũng có nhiều chị làm trong tổ chức NGO và tụi mình cùng chia sẻ những khó khăn và thách thức trên hành trình làm công tác xã hội.

Khi ở Vietnam, mình đã từng tham gia rất nhiều khoá học về xây dựng và quản lý dự án xã hội lẫn kinh doanh, nhưng mình cảm giác thiếu thiếu cái gì đó. Mình biết rằng mục đích của dự án là để chữa lành trái tim con người, nhưng những thứ mình học lại là hệ quản trị kiểu tư bản phương Tây. Mặc dù, mọi thứ rất hợp lý, nhưng dường như vẫn chưa đủ.

Cái sự thiếu thiếu này đã theo mình trong suốt thời sinh viên. Nơi mà đáng lẽ mình được dạy dỗ để có thể nuôi dưỡng sự sống và trở thành một kĩ sư có ích và giúp ích. Nhưng trên hành trình thực tế mình cũng có nhiều vấp váp đau đớn và khó sữa chữa. Đó là sự thật

Cuối ngày, Manish Jain, người khởi động dự án Jail University suốt hơn 10 năm. Đã có nhiều chia sẻ với tụi mình, trong đó tụi mình thắc mắc tại sao khi đi chung với Manish thì mọi tù nhân, quản giáo và giám đốc đều có sự tôn trọng dành cho ông. Và có lẽ như mọi thứ ông làm trong dự án đều rất "mượt" và đơn giản, trong khi "về lý mà nói" đáng lẽ ra đây sẽ là dự án cực kì khó và nan giải bởi năng lượng tối tăm mà một nhà tù và phạm nhân nguy hiểm tạo ra.

Ông nói nhiều thứ, nhưng mình nhớ một câu là "Hãy dành cho họ sự tôn trọng và yêu thương, và họ sẽ dành điều đó cho tất cả những người khác. Bạn hãy tôn trọng họ, kể cả những quản ngục, tất cả chúng ta đều cần tôn trọng và yêu mến." "Những phạm nhân ở đây chỉ cần phạm 1 sai lầm và họ ở đây để chuộc lỗi, nhưng trước đó họ đã làm hàng ngàn việc tốt nhưng không ai hay. Vì vậy mà họ xứng đáng được tôn trọng."

Ngày trước, khi xem bộ phim về việc thực hành Vipassana vào nhà tù ở Dehli, rất nhiều người xung quanh mình đã xúc động và khóc. Được biết trong đó đa số họ đều là doanh nhân và mang trong người nhiều nỗi niềm, mình đã có rất nhiều suy nghĩ khác nhau khi nói tiếp xúc nhiều mảnh đời khác nhau.

Khi đến nhà tù này ở Udaipur và tiếp xúc với thực tế ở đây là một thực tại hoàn toàn khác. Chỉ đơn giản là nhờ giáo dục, sự tôn trọng và tình thương giữa con người với nhau.

Có lẽ đây sẽ là mảnh ghép quan trọng cho mình trên hành trình sắp tới.

Cảm ơn tất cả vì những duyên lành, và nguyện chúc cho tất cả chúng ta có sự giải thoát thật sự, hoà hợp thật sự, và hạnh phúc thật sự.

INDIA, 11/10/2022

Bài viết được chia sẻ bởi bạn Huy Nguyen